Jakie ogrzewanie do domu wybrać? | Przewodnik po systemach grzewczych

Budowa domu to niezwykle angażujące przedsięwzięcie. Poza wyborem projektu i kupnem mebli, każdy inwestor w pewnym momencie musi podjąć decyzję o systemie grzewczym. Choć aspekty wizualne są istotne to nie da się ukryć, że największe znaczenie w tym wypadku mają koszty eksploatacyjne - w końcu każdy chciałby płacić jak najmniej za swój komfort cieplny. Jak jednak to zrobić? Jakie ogrzewanie do domu wybrać? Zapraszamy do zapoznania się z naszym poradnikiem.

Spis treści:

1. Co to jest system grzewczy?
2. Centralne ogrzewanie
    2.1 Jak powinno wyglądać centralne ogrzewanie?
    2.2 Rodzaje centralnego ogrzewania
3. Ogrzewanie centralne a instalacja grzewcza
    3.1 Grzejniki ścienne
        3.1.1 Grzejniki ścienne i ich wady
        3.1.2 Grzejniki ścienne i ich zalety
    3.2 Ogrzewanie płaszczyznowe
    3.2.1 Ogrzewanie podłogowe
    3.2.2 Ogrzewanie sufitowe
    3.2.3 Ogrzewanie ścienne
4. Ogrzewanie centralne a źródło ciepła
    4.1 Kocioł grzewczy
        4.1.1 Kocioł gazowy
        4.1.2 Kocioł olejowy
        4.1.3 Kocioł elektryczny
        4.1.4 Kocioł na paliwo stałe
    4.2 Pompa ciepła
        4.2.1 Zalety pomp ciepła
        4.2.2 Wady pomp ciepła
        4.2.3 Rodzaje pomp ciepła
5. Czym ogrzewać dom?
    5.1 Najdroższe systemy grzewcze
6. Ogrzewanie miejscowe
    6.1 Kominki
    6.2 Piece kaflowe
    6.3 Grzejniki elektryczne
    6.4 Piece żelazne
7. Jakie ogrzewanie do domu wybrać? | Podsumowanie

Co to jest system grzewczy?

Nim zaczniemy szczegółowo omawiać poszczególne typy ogrzewania, zacznijmy od podstaw: co to jest system grzewczy?

Systemem grzewczym nazywamy zespół elementów, które składają się na sieć służącą do wytwarzania i rozprowadzania energii cieplnej po budynku. System grzewczy zazwyczaj dzielony jest na dwa podstawowe segmenty. Pierwszym z nich jest źródło ciepła, a więc urządzenie zajmujące się jego generowaniem. Drugi segment to instalacja grzewcza, która dostarcza wytworzoną energię do poszczególnych pomieszczeń.

Dalsza klasyfikacja jest jeszcze bardziej złożona. Źródła ciepła możemy na przykład podzielić ze względu na rodzaj paliwa, z którego korzystają. W ten sposób otrzymujemy systemy na:

• gaz
• olej
• prąd
• węgiel
• OZE (źródła odnawialne).

Z kolei jeśli chodzi o samą instalację grzewczą, ją można podzielić chociażby względem sposobu dystrybucji ciepła lub rodzaju odbiorników.

Centralne ogrzewanie

Obecnie, wiele domów jednorodzinnych korzysta z ogrzewania centralnego. Jak sama nazwa wskazuje, ogrzewanie centralne to system grzewczy, w którym ciepło potrzebne do ogrzania budynku jest wytwarzane w jednym miejscu (centrum). Stamtąd doprowadza się je do wszystkich pomieszczeń, w których znajduje się instalacja oraz odbiorniki - najczęściej pod postacią grzejników, jednak przy zastosowaniu odpowiednich technologii możliwe jest również przyłączenie ogrzewania płaszczyznowego.

Co powinno zawierać centralne ogrzewanie?

Zapewnienie komfortu cieplnego domownikom to niezwykle ważne zadanie. Z tego też powodu konieczne jest zadbanie, aby nasze ogrzewanie centralne zostało w prawidłowy sposób zainstalowane. Samo źródło ciepła w takim wypadku nie wystarczy. Potrzebne są jeszcze inne elementy, które zapewnią odpowiednią dystrybucję energii i bezpieczeństwo dla użytkowników. Zatem, z czego powinien składać się typowy system centralnego ogrzewania?

• Źródło ciepła - to oczywiście najistotniejszy element całego systemu. Zazwyczaj umieszcza się je w osobnym pomieszczeniu zwanym kotłownią. Ma to na celu zwiększenie poziomu bezpieczeństwa domowników, a także ukrycie niezbyt estetycznych elementów instalacji. W przypadku kotłów zasilanych paliwem stałym (np. węglem), kotłownia może służyć także za miejsce składowiska opału.
  
  
• Odbiorniki ciepła - są nimi zazwyczaj grzejniki. Z reguły znajdują się one w każdym pomieszczeniu - w przeciwnym wypadku utrzymanie komfortu cieplnego w całym budynku byłoby praktycznie niemożliwe. Choć klasyczne grzejniki nie każdemu mogą przypaść do gustu, to w dzisiejszych czasach na rynku dostępnych jest wiele modeli, które z łatwością można dopasować do każdego stylu aranżacyjnego.
  
  
• Sieć rur - to właśnie nimi wytworzone ciepło dociera do grzejników. Zwykle nośnikiem powstałej energii jest woda.
  
  
• Pompy - urządzenia te służą do napędzania czynnika grzewczego a więc tego, co znajduje się w naszych domowych grzejnikach - wody. To właśnie dzięki nim ciecz jest w stanie dotrzeć nawet do najbardziej oddalonych odbiorników. Co więcej, pompy regulują szybkość, z jaką czynnik grzewczy porusza się w rurach.
  
  
• Naczynie zbiorcze - to kolejny istotny element centralnego ogrzewania. W momencie, w którym system skumuluje w sobie zbyt dużą ilość wody, konieczne jest jej odprowadzenie - właśnie do naczynia zbiorczego. Dzięki niemu utrzymanie prawidłowego ciśnienia w układzie jest prostsze, co również redukuje ryzyko awarii.

Powyższe elementy są niezbędne w przypadku większości systemów centralnego ogrzewania. Należy jednak pamiętać, że w zależności od zastosowanego źródła ciepła mogą się one zmieniać. Przykładowo, w przypadku kotła na paliwo stałe niezbędny jest także przewód kominowy, którym powstałe spaliny zostaną wyprowadzone na zewnątrz. Z kolei w przypadku pompy ciepła będzie on całkowicie zbędny, ponieważ proces ogrzewania tym urządzeniem nie wymaga przeprowadzenia reakcji spalania.

Rodzaje centralnego ogrzewania

Decydując się na centralne ogrzewanie w swoim domu warto zdawać sobie sprawę, że na rynku znaleźć można naprawdę wiele jego rodzajów. Podstawowy system klasyfikacji dzieli centralne ogrzewanie ze względu na:

• źródło ciepła,
• odbiornik ciepła,
• czynnik grzewczy.

Jeśli chodzi o źródła ciepła, w przypadku centralnego ogrzewania obecnie najpopularniejsze są kotły gazowe, kotły na paliwo ciekłe lub stałe, a także zyskujące coraz większe uznanie pompy ciepła. Odbiorniki ciepła również mogą przybierać różne formy. Najczęściej stosuje się grzejniki lub systemy ogrzewania płaszczyznowego - podłogowego, sufitowego bądź ściennego. W nowopowstałych budowlach widywane są także klimakonwektory, kratki grzewcze i anemostaty.

Ostatni podział klasyfikujący centralne ogrzewanie dotyczy rodzaju czynnika grzewczego zastosowanego w instalacji. Tutaj możemy wyróżnić systemy wodne (dzielące się na pompowe oraz grawitacyjne), elektryczne, powietrzne i parowe.

Ogrzewanie centralne a instalacja grzewcza

Choć wydawać by się mogło, że projekt systemu grzewczego do nowego domu powinniśmy zacząć od wyboru źródła ciepła, nie zawsze jest to dobre rozwiązanie. Wymiana kotła czy pompy ciepła - mimo, że kosztowna - ostatecznie wychodzi taniej, niż kapitalny remont w całym budynku spowodowany chęcią przejścia z grzejników na podłogówkę. Jeśli więc jesteśmy na etapie projektowania domu, zacznijmy od wyboru typu instalacji grzewczej, a konkretniej odbiorników ciepła - dzięki temu będziemy w stanie zawczasu postawić na rozwiązanie, które będzie zgodne z naszymi potrzebami i poczuciem estetyki.

Grzejniki ścienne

Pierwszym i najpopularniejszym odbiornikiem ciepła jest grzejnik ścienny. Rozwiązanie to bez problemu może współpracować z każdym rodzajem kotła, a w niektórych przypadkach i przy zastosowaniu odpowiednich technologii - również z pompami ciepła.

Grzejniki ścienne to odbiorniki, które najefektywniej działają z czynnikiem grzewczym o temperaturze rzędu 50-70 stopni (ogrzewanie wysokotemperaturowe). Urządzenia te oddają ciepło do pomieszczeń poprzez zjawisko zwane konwekcją. Niestety, ma to swoje wady. Jakie?

Grzejniki ścienne i ich wady

• Nierównomierny rozkład ciepła - grzejniki są w pewnym sensie centrum grzewczym danego pomieszczenia - im bliżej nich się znajdziemy, tym temperatura powietrza będzie wyższa. Oznacza to, że przy zastosowaniu tego rodzaju odbiornika praktycznie niemożliwe jest precyzyjne i równomierne rozprowadzenie ciepła w budynku.
  
  
• Konieczność pracy na wysokich temperaturach - jak zostało wspomniane wcześniej, grzejniki najlepiej współpracują z ogrzewaniem wysokotemperaturowym. W zdecydowanej większości przypadków, jeśli czynnik grzewczy nie przekroczy 40 stopni, zimą w pomieszczeniu prawdopodobnie będzie panował chłód.
  
  
• Ograniczenia aranżacyjne - grzejniki ścienne nie powinny być blokowane meblami - w przeciwnym razie cyrkulacja powietrza zostanie zaburzona, przez co w pomieszczeniu będzie jeszcze trudniej o równomierny rozkład temperatur.
  
  
• Ryzyko korozji - tradycyjne grzejniki stalowe - ze względu na materiał wykonania i kontakt z wodą - narażone są na rdzewienie. Choć można tego uniknąć, konieczne jest regularne doglądanie instalacji i kontrolowanie jakości wody przepływającej przez rury.

Grzejniki ścienne i ich zalety

Choć mają kilka wad, grzejniki ścienne niepozbawione są także zalet:

• Szybkość nagrzewania - w odróżnieniu od ogrzewania płaszczyznowego, grzejniki ścienne szybko się nagrzewają oraz szybko stygną. Oznacza to, że w stosunkowo krótkim czasie można podwyższyć lub obniżyć temperaturę w pomieszczeniu.
  
  
• Niska cena - grzejniki to bardzo popularny rodzaj odbiornika ciepła. Obecnie producenci umożliwiają zakup większości modeli po bardzo atrakcyjnych cenach, dzięki czemu instalację grzewczą w całym domu można stworzyć mieszcząc się w budżecie raptem kilku tysięcy złotych.
  
  
• Szybki i łatwy montaż - osoby, które mają nieco doświadczenia z instalacjami grzewczymi powinny bez problemu zamontować grzejnik ścienny w swoim domu. Jeśli jednak istnieje potrzeba zatrudnienia fachowca, koszt takiej usługi jest relatywnie niski.
  
  
• Bezproblemowa naprawa - naprawa grzejnika to przedsięwzięcie, z którym poradzi sobie każda złota rączka. Nawet konieczność wymiany odbiornika nie powinna zrujnować domowego budżetu, ponieważ urządzenia te są stosunkowo tanie.
  
  
• Walory estetyczne - choć wydawać by się mogło, że grzejniki raczej oszpecają pomieszczenie, rzeczywistość może być nieco inna. Ze względu na ogromny wybór designerskich modeli, każdy jest w stanie znaleźć odbiornik, który wizualnie będzie pasował do danej aranżacji. Co więcej, w odróżnieniu od podłogówki, grzejniki w żaden sposób nie kolidują z dywanami.

Ogrzewanie płaszczyznowe

Ogrzewanie płaszczyznowe polega na zamontowaniu w wybranej płaszczyźnie (podłoga, sufit, ściana) specjalnych elementów grzejnych - mogą to być na przykład kable grzewcze lub maty kapilarne. Ich zadaniem jest równomierna emisja ciepła w kierunku pomieszczenia. Systemom ogrzewania płaszczyznowego przypisuje się łatkę energooszczędnych, ponieważ są w stanie efektywnie ogrzać budynek przy pomocy niskich temperatur (poniżej 50 stopni). Instalacje te doskonale współpracują z tanimi w eksploatacji pompami ciepła oraz kotłami kondensacyjnymi.

Ogrzewanie podłogowe

W polskich domach coraz chętniej korzysta się z ogrzewania podłogowego. Nie ma co się temu jednak dziwić - jego główną zaletą jest fakt, że jest praktycznie niewidoczne, co pozwala na swobodną aranżację pomieszczenia. Ponadto, ogrzewanie podłogowe zapewnia równomierne rozprowadzenie ciepła, eliminując tym samym ryzyko powstawania zimnych stref w pokoju. Podłogówka polecana jest w szczególności alergikom, ponieważ ogranicza niekorzystny ruch powietrza i kurzu w pomieszczeniu, w którym się znajduje.

Niestety ogrzewanie podłogowe ma też swoje ciemne strony. W przypadku awarii naprawa instalacji może wymagać kucia posadzki, co przekłada się na wysokie koszty związane z remontem. Należy też zdawać sobie sprawę, że podłogówka zazwyczaj przekreśla możliwość posiadania dywanu w pomieszczeniu - ograniczałby on bowiem efektywność całego systemu grzewczego.

Ogrzewanie sufitowe

Ciekawą alternatywą dla tradycyjnej podłogówki jest ogrzewanie sufitowe. Choć na co dzień nie słyszymy o nim często, to posiadacze tego rodzaju instalacji bardzo sobie ją cenią. Przede wszystkim, można ją zainstalować w każdym pomieszczeniu - nawet w takim, w którym geometria wnętrza uniemożliwia montaż grzejników. Proces instalacji ogrzewania sufitowego może przebiegać na dwa sposoby. Pierwszy z nich odbywa się w tzw. technologii mokrej, gdzie całość umieszcza się bezpośrednio w stropie lub warstwie tynku. Drugi sposób montażu to technologia sucha - w tym wypadku ogrzewanie mocuje się w suficie podwieszanym.

Ogrzewanie sufitowe ma podobne zalety, jak omawiana wcześniej podłogówka:

• jest niewidoczne, nie potrzebuje grzejników,
• pozwala na precyzyjną regulację temperatury,
• równomiernie rozprowadza ciepło po pomieszczeniu,
• ogranicza zjawisko konwekcji, dzięki czemu niweluje ruch kurzu i roztoczy,
• pracuje na niskich temperaturach, tym samym redukując miesięczne rachunki za ogrzewanie.

Ogrzewanie ścienne

Trzecim rodzajem ogrzewania płaszczyznowego jest ogrzewanie ścienne. Jak można się domyśleć, ten rodzaj instalacji wymaga wbudowania elementów grzejnych w ściany - działowe, nośne, ceglane, betonowe, a także te zbudowane z pustaków. Podobnie jak swoi poprzednicy, ogrzewanie ścienne jest ekonomiczne i może współpracować ze źródłami ciepła niskotemperaturowymi (kotły kondensacyjne, pompy ciepła). Minusem tego typu instalacji jest fakt, że emituje ona ciepło także na zewnątrz budynku (poprzez ściany zewnętrzne). Wyższa temperatura czynnika grzewczego = większe straty ciepła. Konieczne jest zatem zapewnienie w domu grubej izolacji ścian, co niestety podnosi koszty związane z inwestycją.

Ogrzewanie centralne a źródło ciepła

Wybór odpowiedniego źródła ciepła oraz paliwa ma duże znaczenie w kontekście późniejszych kosztów wynikających z eksploatacji danego systemu grzewczego. Jak zostało jednak wspomniane wcześniej, jego ewentualna wymiana jest przedsięwzięciem tańszym, niż w przypadku odbiorników ciepła (ogrzewanie płaszczyznowe), dlatego też zaleca się aby w pierwszej kolejności zająć się właśnie nimi.

Kocioł grzewczy

W większości mieszkań prywatnych - zwłaszcza w domach jednorodzinnych - do ogrzewania stosuje się kotły grzewcze, które są obecnie najbardziej popularnym źródłem ciepła. Urządzenia te generują energię przez spalanie paliwa i przekazują ją do czynnika grzewczego, który krąży w instalacji. Wyróżniamy:

• kotły gazowe,
• kotły olejowe,
• kotły elektryczne,
• kotły na paliwo stałe.

Inne rodzaje klasyfikacji kotłów dzielą je na urządzenia:

• wiszące i stojące,
• jedno- i dwufunkcyjne,
• z zamkniętą lub otwartą komorą spalania,
• kondensacyjne, niskotemperaturowe i tradycyjne.

W przypadku nowoczesnych, energooszczędnych budynków, zazwyczaj stosuje się kotły kondensacyjne gazowe o wysokiej sprawności (ponad 100%) i niskiej temperaturze spalania (poniżej 55 stopni celsjusza). Alternatywą dla wspomnianego rodzaju źródła ciepła są kotły na paliwo stałe, które mogą działać dzięki różnorodnym rodzajom paliw i cechują się dość małymi kosztami eksploatacyjnymi.

Kocioł gazowy

Osoby, które stoją przed wyborem źródła ciepła do swojego domu, jeśli mają możliwość przyłączenia się do gazociągu, chętnie decydują się na kocioł gazowy. Urządzenie to jest podobne rozmiarem do szafki kuchennej - może więc zmieścić się praktycznie wszędzie. Nie wymaga wydzielania osobnej kotłowni ani budowania komina, dzięki czemu pozwala zaoszczędzić spore pieniądze już na początkowym etapie inwestycji. Kotły gazowe mają sporo innych zalet: są bezobsługowe, w pełni zautomatyzowane, a ich konserwacja ogranicza się do wykonania przeglądu raz w roku.

Osoby bez możliwości przyłączenia się do sieci mogą postawić na kotły zasilane gazem płynnym (LPG). W takim wypadku konieczny będzie zakup przydomowego zbiornika, który będzie przechowywał zgromadzone paliwo. Niestety trzeba liczyć się z tym, że ten dodatkowy komponent zwiększa kwotę inwestycji o około 10.000 złotych. Warto więc już na samym początku dokładnie przeanalizować, czy wybór ten będzie w naszym przypadku opłacalny.

Kocioł olejowy

Kotły olejowe są w pełni zautomatyzowane i nie wymagają stałej obsługi użytkownika. Duży zbiornik paliwa zapewnia długotrwałą i niezawodną pracę urządzenia, gwarantując tym samym komfort cieplny wszystkim domownikom. Co ciekawe, wybór kotłów na olej opałowy jest zdecydowanie mniejszy, niż w przypadku kotłów gazowych. Maszyny te mogą być jedno- lub dwufunkcyjne. Pierwsza grupa kotłów służy wyłącznie do zapewnienia odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach. Modele dwufunkcyjne z kolei, poza ogrzewaniem budynku zajmują się także podgrzewaniem wody użytkowej.

Jeśli chodzi o budowę kotłów na olej opałowy, to jest ona bardzo podobna do modeli gazowych z tą różnicą, że posiada dodatkowy element - palniki. Palniki te, zwane nadmuchowymi lub wentylatorowymi, zajmują się regulacją ciśnienia oleju i powietrza w taki sposób, aby zredukować do minimum stopień emisji szkodliwych związków. Pomimo licznych zalet, kotły olejowe niestety nie są pozbawione wad. Pierwszym istotnym aspektem jest ich rozmiar - są to urządzenia wielkogabarytowe, a jeśli ich moc przekracza 30 kW, muszą zostać umieszczone w specjalnie dla nich wydzielonej kotłowni. Choć kotły na olej opałowy są niezwykle wygodnym rozwiązaniem, ich eksploatacja wiąże się z naprawdę wysokimi kosztami. Ceny paliwa przewyższają nawet węgiel i gaz ziemny.

Warto wiedzieć, że od 1 stycznia 2019 roku w Polsce funkcjonuje rozporządzenie Ministerstwa Finansów dotyczące kotłów olejowych. Narzuca ono obowiązek rejestracji wspomnianych źródeł ciepła w urzędzie skarbowym. W dokumentacji należy umieścić:

• rodzaj, moc oraz typ kotła olejowego,
• adres, pod którym posiadany kocioł się znajduje,
• przewidywaną ilość zużywanych olejów opałowych w roku kalendarzowym.

Kocioł elektryczny

Jednym z najbardziej komfortowych w obsłudze źródeł ciepła jest bez wątpienia kocioł elektryczny. Jak sugeruje jego nazwa, nie potrzebuje on paliwa w postaci węgla czy oleju opałowego - wystarczy mu prąd. Urządzenie to jest raczej niewielkich rozmiarów, dzięki czemu może być zamontowane praktycznie wszędzie, co już na wstępie redukuje koszty związane z koniecznością budowy kotłowni.

Montaż kotła elektrycznego zazwyczaj przebiega dość szybko, nie są mu też potrzebne żadne specjalne przyłącza. Przy tego typu urządzeniach nie istnieje potrzeba wygospodarowania osobnego pomieszczenia, budowy zaawansowanego systemu wentylacyjnego, ani nawet komina. Wewnątrz wspomnianych kotłów znajdziemy m.in., grzałki elektryczne, pompy obiegowe oraz różnorodne zabezpieczenia redukujące ryzyko awarii.

Za pomocą grzałek elektrycznych urządzenie podnosi temperaturę czynnika grzewczego (najczęściej wody), który następnie wędruje do odbiorników umieszczonych w poszczególnych pomieszczeniach. Mogą to być grzejniki ścienne, kanałowe, podłogówka, a także układy mieszane.

Jeśli chodzi o zalety kotła elektrycznego, możemy wyróżnić:

• możliwość połączenia kotła z instalacją fotowoltaiczną,
• w pełni zautomatyzowany proces grzewczy - urządzenie jest praktycznie bezobsługowe,
• niskie koszty montażu (brak konieczności budowy kotłowni, komina, wykonania przyłącza gazowego).

Kocioł na paliwo stałe

Kocioł na paliwo stałe to bardzo uniwersalne źródło ciepła, które może funkcjonować dzięki naprawdę szerokiemu wachlarzowi paliw. Można do niego włożyć drewno, węgiel kamienny, a także różne biopaliwa, w tym zrębki, brykiety, pelety, wierzbę energetyczną, a nawet słomę. W zależności od rodzaju spalania, kotły na paliwo stałe mogą być podzielone na trzy typy: górne (komorowe), dolne (zasypowe) oraz zgazowujące.

Pierwszy typ, a więc kotły ze spalaniem górnym cieszą się dużą popularnością - głównie ze względu na swoją niską cenę i wysoką dostępność. Zazwyczaj posiadają komorę spalania z przyłączoną komorą zasypową. Do tego stały ruszt paleniska oraz 1 lub 2 kanały spalania. Urządzenia te stosunkowo szybko przeprowadzają reakcję spalania, zamieniając tym samym użyte paliwo w żar. Niestety, ze względu na dynamikę pracy kotła i wysoką temperaturę spalin, maszynę tę cechuje raczej niska sprawność.

Kotły ze spalaniem dolnym to rozwiązanie bardziej modernistyczne - a więc i droższe. W tych urządzeniach komora spalania znajduje się tuż za komorą zasypową, a sam proces spalania przebiega przy udziale powietrza wtórnego. W opisywanych urządzeniach zazwyczaj znajdziemy żeliwny bądź stalowy ruchomy ruszt oraz dwa do trzech kanałów spalin. Funkcja automatycznej regulacji utrzymuje stałą moc cieplną i wysokość warstwy żaru. W porównaniu z kotłami ze spalaniem górnym, modele ze spalaniem dolnym cechuje wyższa sprawność, lepsze dopalanie paliwa i mniejsza ilość emitowanych zanieczyszczeń. Jako paliwo wykorzystują koks oraz węgiel kamienny.

Ostatni rodzaj kotła na paliwo stałe to kocioł zgazowujący. Urządzenie to proces spalania przeprowadza w inny sposób niż jego poprzednicy. W pierwszej kolejności, dostarczone do niego paliwo - najczęściej w postaci drewna - trafia do komory zgazowania, gdzie jest dokładnie suszone. Wówczas wytwarza się gaz drzewny, który zaczyna mieszać się z powietrzem wtórnym w dyszy palnika. Mieszanina ta następnie ulega spaleniu w wysokiej temperaturze (około 1200 stopni celsjusza), a ciepło wytworzone w tym procesie ląduje w przyłączonej instalacji grzewczej. Cena kotła zgazowującego jest dosyć wysoka, jednak wiąże się z większym komfortem obsługi - całość sterowana jest automatycznie, a paliwo wystarczy uzupełniać raz na kilkanaście godzin lub nawet kilka dni.

Pompa ciepła

Od jakiegoś czasu coraz częściej słyszymy, że ówczesny rynek grzewczy został całkowicie zdominowany przez pompy ciepła. Choć z użytkowego punktu widzenia urządzenia te zastępują kotły grzewcze, to w rzeczywistości oba źródła ciepła dzielą zasadnicze różnice. Podczas gdy kotły wytwarzają ciepło, pompy pobierają je z otoczenia, a następnie przekazują do instalacji w budynku. Cały proces odbywa się bez reakcji spalania, dzięki czemu do atmosfery nie są emitowane żadne zanieczyszczenia.

Zasada działania pomp ciepła jest dość prosta. Maszyny te “pompują” energię cieplną ze źródła dolnego (wody/gruntu/powietrza) do centrum całego mechanizmu, czyli samej pompy. Stamtąd przekazuje się ją do instalacji grzewczej, a więc źródła górnego. Jeśli istnieje taka potrzeba, pobrana energia zostaje dodatkowo ogrzana przy pomocy grzałki elektrycznej.

Zalety pomp ciepła

• Pompy ciepła są urządzeniami przyjaznymi dla środowiska, ponieważ nie emitują zanieczyszczeń w trakcie pracy.
  
  
• Nie ma potrzeby zagospodarowywania pod nie kotłowni. Urządzenia te można zamontować w dowolnym pomieszczeniu.
  
  
• Urządzenia te cechują bardzo niskie koszty eksploatacyjne. Pompy energię cieplną pobierają z otoczenia - nie trzeba więc za nią płacić.
  
  
• W przypadku chęci redukcji kosztów eksploatacyjnych urządzenia do zera, istnieje możliwość połączenia instalacji z panelami fotowoltaicznymi.
  
  
• Pompy ciepła po zaprogramowaniu pracują całkowicie bezobsługowo. Są ciche, niewielkich rozmiarów i czasem można wręcz nie zauważyć ich obecności.
  
  
• Jako jedno z rozwiązań grzewczych niskotemperaturowych, pompy ciepła świetnie współpracują z ogrzewaniem płaszczyznowym. Co ciekawe, przy zastosowaniu odpowiednich technologii, możliwe jest także przyłączenie do nich grzejników.

 Wady pomp ciepła

• Pompy ciepła są jednym z droższych rozwiązań na rynku. Koszt ich zakupu i montażu często przekracza próg 50.000 złotych.
  
  
• Ze względu na złożoną budowę pomp, maszyny te często borykają się z awariami sprężarek - szczególnie w przypadku średniej i niskiej klasy urządzeń.
  
  
• Gdy temperatura zewnętrzna spada poniżej określonego progu, efektywność pomp ciepła również zaczyna spadać. Wówczas konieczne jest uruchomienie grzałki elektrycznej, co wiąże się ze wzrostem kosztów eksploatacyjnych.
  
  
• Urządzenia te nie powinny współpracować z tradycyjnymi grzejnikami. Choć wykonanie takiej instalacji jest możliwe, to powstały system grzewczy byłby zupełnie nieefektywny. Pompy ciepła najlepiej działają z ogrzewaniem płaszczyznowym lub specjalnymi grzejnikami, których koszt zakupu jest stosunkowo wysoki.
  
  
• Nie w każdym budynku możliwy jest montaż pompy ciepła. Instalacja grzewcza musi spełniać szereg wymagań, aby można było do niej zastosować wspomniane urządzenie. Często też lokalizacja przekreśla możliwość montażu pompy ciepła, szczególnie w przypadku pompy ciepła wodnej i pompy ciepła gruntowej.

Rodzaje pomp ciepła

Najpopularniejszy podział pomp ciepła dzieli je na modele powietrzne, gruntowe oraz wodne. Klasyfikacja ta odnosi się do rodzaju źródła dolnego, z którego pobierana jest energia.

Powietrzne pompy ciepła obecnie wiodą prym na rynku grzewczym. Są najtańsze spośród pozostałych opcji i można je zamontować w największej ilości miejsc. Ich źródłem dolnym jest powietrze - to właśnie stamtąd pobierają ciepło, które następnie przekazują do instalacji. Jeśli chodzi o wady, powietrzne pompy ciepła mają dość niski współczynnik efektywności, przez co najczęściej stosuje się je jako uzupełnienie dla głównego źródła ciepła (np. kotła kondensacyjnego).

Gruntowe pompy ciepła spotykamy w Polsce już rzadziej. Choć są wysoce efektywne i mogą bez problemu zasilić nawet wielkogabarytowy budynek, większość osób rezygnuje z nich ze względu na problemy montażowe. Aby system mógł funkcjonować, konieczne jest umieszczenie sieci rur pod ziemią - a to wiąże się z koniecznością rozkopania działki. Z tego względu gruntowe pompy ciepła stosuje się zazwyczaj tylko w nowych domach, w których decyzję o tym urządzeniu podjęto jeszcze przed wylaniem fundamentów.

W naszym kraju najrzadziej stawia się na wodne pompy ciepła. Oczywiście, istnieje ku temu dobry powód. Choć urządzenia te są najbardziej efektywne ze wszystkich pozostałych opcji, koszt wykonania instalacji również jest najwyższy. Co więcej, wodne pompy ciepła muszą mieć dostęp do źródła dolnego w postaci wody - można je więc zamontować wyłącznie w pobliżu akwenu wodnego lub po wykopaniu dwóch studni, co również podnosi koszty inwestycji i nie jest możliwe w każdym wypadku.

 Czym ogrzewać dom?

Nie da się ukryć, że rodzaj paliwa odgrywa istotną rolę w procesie wyboru systemu grzewczego. W końcu w dużej mierze to od niego zależą ostateczne koszty eksploatacyjne całej instalacji. Bezapelacyjnie najtańsze jest OZE, a więc źródła energii odnawialnej. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez PBOE (Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej), roczny koszt ogrzewania domu (powierzchnia 150 metrów kwadratowych, zużycie 80 kWh/m2/rok) za pomocą gruntowej pompy ciepła z podłogówką wynosi około 2350 złotych - jest to obecnie najbardziej opłacalny rodzaj systemu grzewczego.

Na drugim miejscu znajduje się pompa ciepła powietrzna, również z ogrzewaniem podłogowym - tutaj PBOE oszacowało roczne koszty eksploatacji takiego systemu na poziomie 2760 złotych. Dalej mamy pompę ciepłą gruntową z grzejnikami niskotemperaturowymi (2960 złotych) i pompę ciepła powietrzną z tymi samymi odbiornikami - 3510 złotych. Powyższy kalkulator cen pokazuje, że systemy grzewcze bazujące na OZE są aktualnie najtańszymi w eksploatacji.

 Najdroższe systemy grzewcze

Co jednak znajduje się po drugiej stronie rankingu? Czym nie warto ogrzewać domu? Według danych przedstawionych przez PBOE, najdroższym w eksploatacji systemem grzewczym są kotły bezklasowe (tzw. kopciuchy) zasilane węglem. Tutaj roczny koszt eksploatacyjny wynosi około 12.460 złotych. Nieco lepiej przedstawia się kocioł kondensacyjny na olej opałowy, choć kwota wciąż jest zawrotna - 11.850 złotych. Następnie mamy kolejno:

• kocioł na pellet - 10.060 zł
• kocioł węglowy - 9540 zł
• kocioł elektryczny - 7860 zł
• pozaklasowy kocioł na drewno - 5230 zł
• kocioł kondensacyjny na gaz ziemny - 4870 zł
• kocioł na drewno - 4010 zł.

 Ogrzewanie miejscowe

Poza ogrzewaniem centralnym, które doprowadza ciepło do wszystkich pomieszczeń w budynku, istnieje także możliwość zastosowania ogrzewania miejscowego. Ogrzewanie miejscowe służy do dostarczania ciepła wyłącznie do wybranego pokoju. Najczęściej występuje pod postacią kominka lub pieca elektrycznego, ale w starszych budowlach wciąż możemy spotkać się z piecami kaflowymi.

Kominki

Samodzielne kominki to przykład ogrzewania miejscowego, nie będącego częścią innej instalacji. Choć ich głównym zadaniem jest docieplanie wybranego pomieszczenia, to zazwyczaj pełnią one także funkcję dekoracyjną.

Zwykle do kominków stosuje się brykiet lub drewno. Obecnie jednak coraz więcej osób stawia na biopaliwa, w tym bioetanol w formie żelowej bądź płynnej. W przeciwieństwie do tradycyjnych kominków, modele zasilane biopaliwem nie wymagają połączenia z kominem, ponieważ biomasa ani nie emituje spalin, ani nie wytwarza popiołu. W czasie procesu spalania wydziela jedynie parę wodną i niewielkie ilości dwutlenku węgla, które są porównywalne z zawartością CO₂ w wydychanym przez człowieka powietrzu.

Biokominki można umieścić w dowolnym miejscu, bez potrzeby podłączania do przewodów kominowych. Wiele osób stawia je nawet na środku pomieszczenia w celach dekoracyjnych. Ten rodzaj ogrzewania miejscowego jest spotykany zarówno w tradycyjnych, jak i modernistycznych budowlach.

 Piece kaflowe

Piec kaflowy to urządzenie, które składa się z paleniska umieszczonego wewnątrz i pokrytej kaflami zewnętrznej powierzchni. Palenisko służy do spalania paliw stałych, takich jak węgiel, torf, drewno czy brykiet z węgla brunatnego, a spaliny powstałe w tym procesie odprowadzane są przez przewód kominowy. Dla paliw o mniejszej zawartości energii, jak drzewo czy torf, konieczne jest stworzenie większego paleniska. Po kilku godzinach od rozpalenia, temperatura kafli osiąga maksymalną wartość, wynoszącą zazwyczaj około 80 stopni Celsjusza. Aby zapewnić całkowite spalenie gazów, należy dostarczyć do rusztu pieca kaflowego tzw. powietrze wtórne.

Grzejniki elektryczne

W przypadku ogrzewania miejscowego za pomocą energii elektrycznej nie jest konieczne spalanie paliw, dlatego też nie ma potrzeby budowy przewodu spalinowego. Istnieje wiele rodzajów i kształtów grzejników elektrycznych, które są wygodne i łatwe do przemieszczania. Niestety, ich wadą jest fakt, że nie są one zbyt ekonomiczne w eksploatacji. O wiele tańszą alternatywą są urządzenia wykorzystujące podczerwień do przenoszenia ciepła. Co ciekawe, ogrzewanie na podczerwień nie podnosi temperatury powietrza, lecz powierzchni w pomieszczeniu.

Piece żelazne

Piece żelazne, które bywają również określane jako kozy, są mniejsze od pieców kaflowych i pozbawione charakterystycznej kaflowej powłoki. Mimo to, ich wydajność grzewcza jest na porównywalnym poziomie. To, co je różni to fakt, że piece żelazne nie mają zdolności do magazynowania ciepła, a po wygaśnięciu żaru urządzenie szybko się chłodzi. Kozy zazwyczaj posiadają duże zasobniki na opał, dzięki czemu wymagają stosunkowo niewielkiej ilości bezpośredniej obsługi. Niestety, temperatura zewnętrzna pieców żelaznych bywa bardzo wysoka, co oznacza, że nie są zalecane do stosowania w pomieszczeniach mieszkalnych bądź mocno zakurzonych, ponieważ mogą powodować przypiekanie pyłów.

 Jakie ogrzewanie do domu wybrać? | Podsumowanie

Wybór właściwego systemu grzewczego to decyzja, którą podejmuje się na wiele lat. Nie warto więc podchodzić do niej lekceważąco, a porządnie się zastanowić, które rozwiązanie będzie w naszym przypadku najlepsze.

Ogrzewanie centralne to podstawa w większości domów jednorodzinnych - to ono doprowadza ciepło do wszystkich pomieszczeń w budynku. Choć dostępne na rynku kotły grzewcze można zakupić w stosunkowo niskiej cenie, należy wziąć pod uwagę fakt, że ich koszty eksploatacyjne mogą być dość wysokie, przekraczające nawet próg 10.000 złotych rocznie. Jeżeli zależy nam na bardziej ekonomicznym rozwiązaniu, warto wziąć pod uwagę pompę ciepła. Urządzenie to działa dzięki energii elektrycznej, a do ogrzewania budynku wykorzystuje OZE. W połączeniu z instalacją fotowoltaiczną może zredukować rachunki za prąd do minimum.

Jeżeli szukamy rozwiązania, które ma służyć jako pomoc w ogrzewaniu wybranego pomieszczenia, ciekawą opcją są z pewnością kominki na biopaliwo. Urządzenia te są nie tylko efektywne, ale także podnoszą estetykę wnętrza i nie szkodzą środowisku. Jeżeli szukamy jednak nieco subtelniejszych opcji, powinniśmy rozważyć zakup grzejnika elektrycznego. Ostateczny wybór zależy jednak od naszych indywidualnych preferencji.