Poprzedni rok był wyjątkowy dla europejskiego sektora fotowoltaicznego, który osiągnął nie tylko imponujące wyniki inwestycyjne, ale także znaczący wzrost zatrudnienia w branży PV. Jednakże, mimo tego dynamicznego rozwoju, na rynku UE odczuwalny jest deficyt doświadczonych instalatorów. W świetle ambicji dotyczących rozkwitu europejskiej branży fotowoltaicznej, liczba pracowników zajmujących się produkcją płytek i ogniw solarnych jest wciąż niewystarczająca.
Zatrudnienie w sektorze PV | Statystyki
2022 rok przyniósł rekordowe inwestycje w sektorze energii solarnej na terenie Unii Europejskiej, z notowanym wzrostem mocy elektrowni PV o ponad 40 GW.
Rok ten wyróżniał się pod kątem tworzenia nowych miejsc pracy przez przedsiębiorstwa fotowoltaiczne. Zgodnie z najświeższymi statystykami od europejskiej organizacji branżowej SolarPower Europe, sektor energetyki słonecznej w UE w 2022 roku zanotował wzrost miejsc pracy o 39%, osiągając łącznie blisko 648 tys., z czego około 43% stanowiły bezpośrednie stanowiska pracy.
Większa część miejsc pracy w branży fotowoltaicznej w Europie (84%) koncentrowała się w obszarze montażu paneli słonecznych, co podkreśla znaczenie tego fachu w rozwijającym się rynku energetycznym kontynentu. Wspomniane 84% reprezentuje specjalistów odpowiedzialnych za instalację i integrację systemów fotowoltaicznych z istniejącymi sieciami energetycznymi. Z kolei 8% pracowników omawianego sektora PV specjalizowało się w konserwacji i monitoringu tych systemów, zapewniając ich nieprzerwane działanie oraz efektywność. 7% zatrudnienia dotyczyło wytwarzania komponentów dla elektrowni PV, co pokazuje, że chociaż montaż jest dominujący, europejski przemysł fotowoltaiczny ma też silne podstawy w produkcji. Wreszcie, choć tylko 1% pracowników zajmowało się recyklingiem, nie umniejsza to jego kluczowej roli w zrównoważonym rozwoju całego sektora, zapewniając, że materiały są odpowiednio usuwane i ponownie wykorzystywane.
Instalacje dachowe na topie
Gdy mówimy o specyfice zatrudnienia w sektorze instalacyjnym, dominującym obszarem w 2022 były systemy dachowe PV. Te systemy, stanowiące 73% całego rynku instalacyjnego, są często preferowane z uwagi na ich zdolność do integracji z istniejącymi budynkami oraz minimalnego wpływu na krajobraz. Z drugiej strony, specjaliści od instalacji naziemnych elektrowni PV, którzy w ubiegłym roku stanowili 27% rynku, skupiają się na większych projektach, które często dostarczają energii dla dużych obszarów lub do sieci przesyłowej. Pomimo, że stanowią mniejszość, ich praca ma ogromne znaczenie dla skali produkcji energii odnawialnej w poszczególnych regionach.
Z czym boryka się Unia Europejska?
Sektor specjalizujący się w produkcji elementów do systemów fotowoltaicznych (PV) na terenie Unii Europejskiej w zeszłym roku stał się miejscem pracy dla około 48,2 tys. osób. Największe zapotrzebowanie na pracowników dotyczyło segmentu produkcji falowników - kluczowych urządzeń do konwersji energii słonecznej na prąd przemienny. Zatrudnienie w nim osiągnęło wówczas poziom 35,2 tys. osób. Jednakże, w obszarze modułów fotowoltaicznych, które stanowią serce każdego systemu solarnego, zatrudnienie było zdecydowanie niższe, stanowiące zaledwie 15% całości. Z kolei 10% pracowników przemysłu zajmowało się pozyskiwaniem i przetwarzaniem krzemu, kluczowego surowca niezbędnego do produkcji ogniw PV.
Mimo rosnącej popularności technologii fotowoltaicznych w Europie, w zeszłym roku powstało raptem około 750 stanowisk obejmujących wytwarzanie podstawowych komponentów, takich jak płytki krzemowe i ogniwa PV. Wskazuje to na znaczący deficyt w kluczowych obszarach produkcji. Taki stan rzeczy jest szczególnie niepokojący w kontekście ambicji UE dotyczących zwiększenia samowystarczalności i ograniczenia importu w zakresie technologii fotowoltaicznych.
Komponenty w liczbach
Zgodnie z danymi SPE z 2022 roku, zdolności produkcyjne europejskiego sektora solarnego były zróżnicowane w zależności od konkretnego segmentu rynku. Krzem wykorzystywany do produkcji płytek i ogniw miał potencjał produkcyjny na poziomie 21,2 GW rocznie. W szczegółowym podziale, bloki i płytki krzemowe miały zdolności produkcyjne na poziomie zaledwie 0,2 GW, ogniwa 0,5 GW, a moduły osiągały 7,5 GW. W przeciwieństwie do tych niewielkich liczb, falowniki w UE wykazywały się dużą zdolnością produkcyjną, osiągając 70,7 GW rocznie, co podkreśla dominującą pozycję tego segmentu na europejskim rynku PV.
Polska na podium
Dynamiczny rozwój rynku PV w Polsce, który przyczynił się do wzrostu mocy fotowoltaiki w całej Europie o około 10% w ubiegłym roku, umocnił pozycję naszego kraju wśród czołowych graczy w branży solarnej. W 2022 roku, mimo, że Hiszpania z 8,4 GW i Niemcy z 7,4 GW oddały do użytku więcej elektrowni fotowoltaicznych, Polska zyskała uznanie dzięki imponującym wynikom dotyczącym zatrudnienia w sektorze PV, stając się europejskim liderem pod względem liczby utworzonych miejsc pracy w tej branży.
Dane od SPE potwierdzają, że w ciągu roku polski sektor fotowoltaiczny oferował zatrudnienie dla aż 146,8 tys. osób, przewyższając tym samym takie kraje jak Hiszpania, Niemcy, Holandia i Włochy. Jednym z kluczowych czynników, które przyczyniły się do tego sukcesu, było skoncentrowanie się Polski na obszarze instalacji dachowych. W kraju ten sektor zdominował rynek, co z kolei przełożyło się na największy odsetek instalatorów specjalizujących się w montażu systemów dachowych.
Obiecujące prognozy
Patrząc w przyszłość, prognozy SPE są obiecujące dla Polski, sugerując, że do 2027 roku zatrudnienie w sektorze fotowoltaicznym może wzrosnąć do 163,8 tys. osób (w uśrednionym scenariuszu). Mimo, że Niemcy i Hiszpania mogą pozostać przed nami pod względem liczby miejsc pracy, Polska ma szansę utrzymać się na czele, wyprzedzając kraje takie jak Grecja, Włochy czy Francja. W kontekście europejskim, Polska potwierdza więc swoją pozycję jako ważny gracz w dziedzinie energii odnawialnej.
Dążymy do miliona
Zgodnie z prognozami uśrednionego scenariusza przedstawionego przez SolarPower Europe, sektor PV w Unii Europejskiej rozwija się dynamicznie, co ma zaowocować osiągnięciem poziomu 1 mln miejsc pracy do roku 2025. Ten wzrost zatrudnienia będzie częściowo napędzany przez znaczący rozwój w zakresie budowy elektrowni słonecznych. W rzeczywistości, według tych samych prognoz, w bieżącym roku na terenie UE planowane jest wzniesienie elektrowni o łącznej mocy 53,8 GW, co stanowi zwiększenie o 13,6 GW w stosunku do ubiegłego roku.
Oczekuje się, że trend wzrostowy będzie kontynuowany, doprowadzając europejski rynek energii słonecznej do osiągnięcia rocznych inwestycji na poziomie 100 GW do roku 2027. Wzrost ten, połączony z wdrożeniem strategii rozwojowej dla branży PV, opracowanej przez Europejski Sojusz Przemysłu Fotowoltaicznego (ESIA), będzie miał bezpośredni wpływ na rynek pracy.
Realizacja tej strategii przewiduje stworzenie dodatkowych 100 tys. miejsc pracy w firmach specjalizujących się w produkcji komponentów dla elektrowni fotowoltaicznych już do 2026 roku. W konsekwencji, synergia między inwestycjami w produkcję energii a strategią rozwojową przemysłu przyczyni się do dalszego wzrostu zatrudnienia w sektorze PV w Unii Europejskiej.
